28 Ocak 2013 Pazartesi

Sarı Gelin Türküsü ve Hikayesi


                                                                  
Türkünün Hikayesi
Sarı Gelin türküsü, Kuzeydoğu Anadolu Erzurum coğrafyasında ortaya çıkmıştır. Türklerin büyük bir kolunu teşkil eden Kıpçakların diğer adı da Kuman´dır. .
Sarı Gelin, eski çağlardan beri Çoruh ırmağı boyunda yaşayan Hıristiyan Kıpçak beyinin kızıdır. Erzurumlu bir delikanlı sarışın Kıpçak beyinin kızına âşık olur ve Erzurumlu delikanlı ile sarışın Kıpçak kızının arasında Erzurum ve yöresinde yaşanmaktadır.
Türk kültüründen etkilenen Ermeniler arasında birçok şifahî halk edebiyatı ürünümüzün yaşıyor olması, Sarı Gelin türküsünün, bir Ermeni türküsü olduğu iddiasının ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Böyle bir şey yoktur. Sarı gelin türküsünde Ermenice kelime yoktur.
Sarışın Kıpçak kızına âşık olan delikanlının ailesi,oğullarının kıpçak  kızı ile evlenmesine karşı çıkar. Delikanlı ise kıza deli gibi âşık olur ve aşkını şiirle mırıldanarak söyler. Kız bey kızıdır.Bey de kızını vermez bu delikanlıya.
Delikanlı sarışın güzel kızı kaçırmaya karar verir ve kaçırır. Kıpçak beyinin adamları iki kaçağın peşine düşer ve uzun bir takipten sonra bulurlar ve oğlanı öldürürler. O günden beri halkımız arasında bu hikâye dilden dile dolaşır.
Türkü Dadaş türküsüdür ve Rahmetli Faruk KALELİ hocamız türküyü derleyerek bugünkü hale getirmiştir. 

Atatürk Universitesi Fen-Edebiyat Fakultesi Tarih Bölümü öğretim Üyesi Yrd. Doc. Dr.Gürsoy Solmaz da, Sarı Gelin türküsünün kahramanı olan genç kızın 1130'lu yıllarda yörede hüküm süren Gürcü Penek Kralı'nin kızı olduğunu ileri sürmektedir.
Solmaz, ''Türkünün kahramanı kız ne Türk ne de Ermeni'dir.
Sarı gelin aslında Gürcü kızıdır. Demiştir.
Ancak Sarı Gelin türküsünün dilden dile dolaşmasınının, acıklı ve hüzünlü bir aşkın hikâyesi olmasından kaynaklandığı muhakkaktır…

Türkünün Sözleri
Erzurum çarşı pazar leylim aman aman
Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin


İçinde bir kız gezer ay nenen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Erzurum'da bir kuş var leylim aman aman
Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin

Kanadında gümüş var ay nenen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Elinde divit kalem leylim aman aman
Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin

Katlime ferman yazar ay nenen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Palandöken güzel dağ leylim aman aman
Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin

Altı mor sümbüllü bağ ay nenen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim

Vermem seni ellere leylim aman aman
Leylim aman aman leylim aman aman sarı gelin

Niceki bu halimse ay nenen ölsün sarı gelin aman
Sarı gelin aman sarı gelin aman suna yarim


NOT:
Sarı Gelin türküsü, Kuzeydoğu Anadolu coğrafyasında ortaya çıkmıştır. Türklerin büyük bir kolunu teşkil eden Kıpçakların diğer adı da Kuman'dır. Diğer kavimler, Kıpçakları "sarışın" anlamına gelen "Kuman" adıyla veya bu anlama gelen başka kelimelerle anmışlardır.

17 yorum:

  1. Her yeni yayininizi keyifle okuyor ve dinliyorum tesekkurler Hanife:))

    YanıtlaSil
  2. Çok teşekkür ediyorum, dostbahçesinden lezzetler. Okuyan gözlerinize, gönlünüze sağlık..
    sevgilerimle..

    YanıtlaSil
  3. Sevgili Hanife bende bu türkü türk-ermeni aşıkların kavuşamamasından kaynaklı diye biliyordum. Şimdi farklı bir oluşum duydum. İlginç.Ama ne hoş bir türkü bu. Hele İranlı keman sanatçısı Farid'den dinlemek muhteşem..
    Teşekkürler Hanifem. Güzel bir halk hikayesinin aslını öğrenmiş olduk..

    YanıtlaSil
  4. hanifecim her şeyler bizim diyorlar bende buna anlam veremiyorum.
    yazıda apackı erzurumda geçen olaylar yazıyor:)

    YanıtlaSil
  5. Kültür,
    Belli bir coğrafyada yaşamış ya da yaşayan toplumların...
    Zaman içinde iç içe geçmiş yaşantının...
    Günümüze değin bir yansımasıdır.
    O nedenle,
    1130'larda Kıpçak(Kuman)Türk boyunun Gürcistan-Doğu Anadolu boylarında yaşadıkları bilinmektedir.
    Kemençe adı verilen müzik aletinin de Kıpçaklardan gelme olduğu söylenir.
    Kısacası "Sarı Gelin" olayının o tarihlerde Kıpçak ya da Ermeni'den geldiği de çok önemli değil bence.
    Sarı Gelin ile ilgili İranlı sanatçı Farid Farjat'ın da "Sarı Gelin" Keman dinletisi vardır.
    Ve dinleyenlerin içini hüzünle kaplar.
    Sarı Gelin adlı bir şiirimi burada bu vesileyle tekrardan yayınlıyorum.
    SARI GELİN
    Rüzgârı kendime yasakladım, güneşi
    Denizin ışıltısını, mavinin büyüsünü
    Hep dinledim ama severek
    Farid Farjad’ı ve kemanı
    İçlerinde en güzeli "Sarı Gelin"i.

    Rüzgârın sesiyle geldin
    Bir sabah gün ağarırken
    Bulutlarla kucakladım
    Sanki bir sesleniş, bu müzik
    Hüzünler mi alır götürür seni.

    Hüseyin Güzel / 03.10.2011

    Saygılar.

    YanıtlaSil
  6. Ben teşekkür ediyorum, vuslatcığım.. Okuyan gözlerine sağlık canım, sevgilerimle..

    YanıtlaSil
  7. Öyle Ayşeciğim, sen sahip çıkmazsan elin adamı sahiplenmeye çalışır..
    Teşekkür ediyorum yorum için canım sevgilerimle,

    YanıtlaSil
  8. Hüseyin Hocam, bu kadar güzel yorum için ve değerli dizelerden oluşan şiiriniz için çok teşekkür ediyorum... Yüreğiniz, gönlünüze sağlık, kaleminiz daim olsun..
    Hocam kültür konusunda ki düşüncenize katılıyorum, bize düşenin araştırması ve öğrenilmesi olduğudur.
    Tekrar teşekkür ediyorum, iyi ki varsınız...:)
    Selam ve saygılarımla.

    YanıtlaSil
  9. eşim bazen bana sarı gelinim diye seslenir :))
    saçlarım sarı olduğun için :)
    bazende şirinem diye :)

    eşim geldi aklıma :)

    YanıtlaSil
  10. Ne güzel... Allah muhabbetinizi daim etsin canım, sevgilerimle..G.şirinem.

    YanıtlaSil
  11. Aslında geçmişimizden günümüze gelen türkülerin içerisinde ne hikayeler ne hüzünler gizli..
    Ve hep kavuşulmayan aşklara yazılmış bu türküler..

    YanıtlaSil
  12. Kavuşulsa aşk olmazdı nursalkımım.:)) Yorum için teşekkür ediyoru canım, sevgiler.

    YanıtlaSil
  13. Merhaba Hanifecim:)) Yaren ismine geldim Sarı Geline geldim ayyy en sevdiğim türküdür çook hislenerek söylerim bu arada bağlama da çalarım:))
    Yüreğine sağlık tatlım...
    Daha sık görüşmek için seni izlemeye aldım sende beni alırsan sevinirim.
    Ben face yi kapattım türküleri ordan yayınlardım artık blogdan devam edeceğim bak bu ara dinlemeye doyamadığım Ümmü gülşen den gönül yardan geçmiyor dinlemeni tavsiye ederim...
    kocaman sevgileirmlerimi bıraktım:)

    YanıtlaSil
  14. Öncelikle beni izlemeye aldığınız ve sayfama misafirliğiniz için çok teşekkür ediyorum Banucuğum. Türküye ilgi duymanız ayrıca beni mutlu etti.
    Türkülerimiz özümüz demektir. Ana dolu insanının, dostluğa, insanlığa, doğaya,aşka sevgiye,olan hasretini dizelerinde yaşaması bizi anlatması bakımından önemli. Bu değerlerimize sahip çıkmalı unutulmasına fırsat vermemeli diye düşünüyorum..
    Tekrar hoş geldin diyor sevgilerimi gönderiyorum.

    YanıtlaSil
  15. Sevdiğim erkek Erzurumlu bense sarışın mavi gözlü Gürcü kız :)) Aramızda çok engeller var kavuşamayacak kadar çok. Başka bir devletin vatandaşı sevmesi asik olmasi evlenmesi yasak. Bir birimizi görmek sarilmak için Her şey bırakmayı hazırız Allah sonumuzu hayırlı etsin inşallah. Rabbimiz tüm sevenlere kavuştursun. Çok teşekkürler Hanife hanim emeğinize sağlık

    YanıtlaSil
  16. Ben bildigim kadariyla sari gelin hikayesi böyle degil bir turk subayin karisi ermeni dido nun carsi pazar aradi sari gelin ruslar erzuruma gelince ermeni didonun ruz konutan icin carsi pazar aratmiş bu hikayeye erzurumlu bir dededen duydum

    YanıtlaSil
  17. çok teşekkürler senin sayende yeni şeyler öğrendim sağol

    YanıtlaSil

YENİ KİTABIM YOLCULUK ÇIKTI!

Uzun bir aradan sonra merhaba diyerek yeni döneme başlamak istiyorum. Bir süredir bloğumdan ve   değerli blog arkadaşlarımdan uzak kaldım. S...